به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، فاطمه زیادپور، مسئول کتابخانه روستایی آیت الله میرزا قاسم پریخانی شهرستان مشکین شهر استان اردبیل، یکی از کتابداران برگزیده کشور در بخش فعالیت های ترویجی سال 1399 است و مدت ۶ سال است در کسوت کتابدار فعالیت می کند. وی در معرفی کتابخانه محل خدمت خود گفت: کتابخانه عمومی میرزا قاسم پریخانی در سال ۱۳۸۱ تأسیس شد. این کتابخانه مجهز به بخش های مخزن، کودک، مرجع، دفاع مقدس، نشریات و سالن های مطالعه بوده و دارای ۳۴۶ عضو است که بیش از نیمی از آن ها کودکان و نوجوانان هستند. روستای پریخان تنها روستای مجهز به کتابخانه شهرستان مشکین شهر است؛ با این حال به دلیل آداب و رسوم سنتی حاکم بر روستا و سطح فرهنگی مردم، این روستا دارای معضلات فرهنگی و اجتماعی بسیاری است. در واقع مشکلات فراوان، فرهنگ را در زندگی مردم در آخرین ردیف اهمیت قرار داده و به همین دلیل کتابخانه تنها پایگاه فرهنگی روستا و مکانی برای حل و یا یافتن راه حلی برای رفع معضلات فرهنگی و اجتماعی است. در این روستا آمار طلاق، تعداد کودکان تک والدی و والدین ناسالم زیاد است و به همین دلیل فعالیت های ما در کتابخانه عموما بر کودکان و نوجوانان متمرکز شده است. رفع خلأ عاطفی این قشر و کاشتن بذر امید در آنان و اعتقاد به اینکه با افزایش آگاهی می توانند بر مشکلات زندگی خود غلبه کنند، اهدف کتابخانه میرزا قاسم پریخانی است.

وی تصریح کرد: با توجه به فرهنگ روستا، اینجا بچه ها در سن ۱۲ یا ۱۳ سالگی ازدواج می کنند و معمولا در سن ۱۶ تا ۱۷ سالگی طلاق می گیرند. برای من به عنوان کتابدار روستا بسیار رنج آور است تماشای زندگی کودکانی که برای مأنوس شدنشان با کتاب تلاش کرده ام. آن ها با مطالعه عجین می شوند و بعد مشکلات زندگی مشترک آن ها را دوباره از مسیر کتابخوانی دور می کند و بعد از یک یا دو سال زندگی مشترکشان هم از هم می پاشد.

زیادپور با اشاره به تجربه ارائه خدمات کتابخانه ای در فضای مجازی طی ماه های اخیر، اظهار داشت: قبل از شیوع کرونا انجمن بانوان کتابخوان تشکیل دادیم؛ شامل همان بانوان کم سن و سالی که تا کلاس ۵ یا ۶ درس خوانده اند و به دلیل مشکلات زندگی فرصت مراجعه به کتابخانه را ندارند؛ در این گروه، به صورت هفتگی و از طریق پیامک کتاب و یا نویسنده ای را معرفی می کردم و همچنین آنان در خصوص فرزندانشان صحبت می کردند. با تعطیلی کتابخانه، این انجمن کمک بزرگی بود؛ علاوه بر این محیط روستا کوچک است و تقریبا همه هم را می شناسیم، بنابراین ارتباطات خیلی زود مجددا برقرار شد. حسن کار در فضای مجازی در روستای پریخان این بود که به دلیل در دسترس بودن شبانه روزی کتابدار، انس بین اعضا و من بیشتر از پیش شد. البته محدودیت هایی نیز در زمینه دسترسی اعضا به اینترنت وجود دارد.

وی اظهار داشت: با آغاز انجام کار کتابداری در فضای مجازی با توجه به محیط روستا، سعی من همواره این بوده است که مجری عدالت فرهنگی باشم؛ یعنی سعی کردم دسترسی همه اعضا، اعم از آن ها که به اینترنت دسترسی دارند و آن ها که از این امکان محروم هستند، به خدمات کتابخانه ای یکسان باشد. یکی از برنامه های اجرا شده در این راستا، «ساعت ۶ ساعت مطالعه» بود. شرایط روستا مانع از تشکیل گروه در شبکه های اجتماعی می شود و افراد تمایل ندارند شماره تماسشان در دسترس سایرین قرار گیرد. بنابراین برای اجرای این برنامه کتابی را، ویژه بزرگسالان، معرفی و قصه ای را، ویژه کودکان، تعریف می کنم و هر روز ساعت ۶ بعد از ظهر، فایل صوتی و تصویری معرفی کتاب را از طریق شبکه های اجتماعی در اختیار اعضا قرار می دهند؛ فایل متنی معرفی کتاب و قصه ها را نیز از طریق پیامک به افرادی که به اینترنت دسترسی ندارند، ارسال می کنم.

زیادپور از برگزاری کارگاه های آموزشی برای استفاده از اینترنت، آشنایی با کتاب های مرجع، آَشنایی با حیات وحش، آشنایی با نویسندگان کودک و نوجوان، نشست های کتابخوان، جمع خوانی، برگزاری مسابقات فرهنگی و لیگ کتابخوانی با معرفی خلاقانه کتاب به صورت خانوادگی، به عنوان دیگر برنامه های اجرا شده در ایام شیوع کرونا و به صورت مجازی یاد کرد.

وی در خصوص اهمیت نقش و کارکرد اجتماعی کتابخانه ها گفت: همانگونه که رانگاناتان گفته است، کتابخانه محیطی زنده و پویا محسوب می شود؛ پویایی این محیط در تعامل با جامعه معنا پیدا می کند؛ جامعه کتابخانه میرزا قاسم پریخانی، سرشار از مشکلات فرهنگی و اجتماعی است، در این محیط وظیفه کتابخانه کمک به رفع این معضلات و یا حداقل آگاهی رسانی در این خصوص است. کتابدار شاید قادر به رفع کامل یک مشکل نباشد اما می تواند به درد دل مخاطب گوش سپارد و به این ترتیب اعتماد کاربر به کتابخانه جلب می شود و او می داند که می تواند برای همیشه روی کتابخانه حساب کند.